Yazan: Enver Behnan ŞAPOLYO

1908'de meşrutiyet inkılabı olunca memleketin muhtelif müesseselerinde ıslahat yapılmıştı.

Maliye memurlarının bilgi ve tecrübeleri arttırılarak muktedir mal memurları yetiştirmek maksadı temin edilmek için merkez ve taşra memurlarına lüzumlu dersleri öğretmek üzere bir Maliye Meslek Mektebi kurulmasına karar verildi. Bu karar üzerine 1909 tarihinde Bayazıt' ta Fuat Paşa Konağı içinde bulunan Maliye Nezareti arkasında Kupon Dairesinde maliye memuru yetiştirilmek üzere ilk defa olmak üzere Maliye Mektebi açıldı. Maliye Mektebine de ilk müdür olarak İktisatçı Zühtü Bey tayin edildi. Mektebin programına da Maliye meselesini alakadar dersler konularak, bu derslerin okutulmasını da Maliye Nezareti Umum Müdürlerine verildi.

Bununla beraber, umumi kültür derslerinden hukuk, iktisat, tarih, coğrafya gibi dersler de konularak, talebelerin kültür seviyelerinin yükselmesine de ehemmiyet verilmiştir. Mâliye Mektebinin idare heyeti ve muallimler ücreti için de şu tahsisat konulmuştu. 1909 bütçesine 64.200 kuruş, 1910'da 64.200; 1911'de 93.000; 1912'de 137.700; 1913'de 143.000; 1914'de 147.000; 1915'de 177.000...

Maliye Mektebine talebeler, maliye memurlarından alınıyordu. Maliye Mektebi iki kurstan ibaretti. Birinci kurs 4 aylık olup, buradan çıkan talebeler tahriri musakkafat işlerine bakmak üzere yetiştiriliyordu. 1911 senesinde ise ikinci bir kurs daha açılarak bunlar hazine sınıfı, yani mal müdürü yetiştirilmek üzere kurulmuştu.

Bu kurs iki senelik olup, bu kısımda muhasebecilik dersleri genişletilerek mezun olanlara yüksek mektep hakkı verilmişti.

Maliye Mektebinde yetişen talebelerden, memleket büyük faideler temin etmişti. Beyazıt'taki bu Maliye Mektebi 1915 tarihine kadar yani 1.Cihan Savaşının ikinci senesine kadar devam etti. Harbin devamı yüzünden Maliye Mektebi kapalı kalarak, Maliye Nezareti bu kıymetli elemanlardan mahrum kaldı.

1918 senesinde 1. Cihan Harbinden Osmanlı İmparatorluğunun yenilmiş olarak çıkması üzerine bir daha Maliye Mektebinin açılmasına imkan kalmadı.

Fakat Anadolu'da, milli mücadele başlaması üzerine bir kısım memurlar Ankara'ya kaçtılar. Nihayet 1922'de Büyük Zafer doğunca Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti tarafından kurulmuş olan vekaletler, bütün yurda mucibince hakim oldular.

logo mo11


24/Temmuz/1923'de Lozan anlaşmasından sonra Cumhuriyet ilan edilerek, Ankara'da hükümet merkezi oldu.

Bütün vekaletler Ankara'da faaliyetlerine devam ettiler. Cumhuriyetin ilanından sonra ilk Cumhurreisi Gazi Mustafa Kemal Paşa memlekette inkılaplar yaparken Türk maliyesinde de yeni inkılaplar yapılıyordu.

Yeni maliye memurlarını da inkılap Türkiye'sinin gençlerinden yetiştirilmek arzu edildiğinden, o zamanlar Maliye Vekili bulunan Hasan Saka zamanında bir Maliye Mektebi kurulması kararlaştırıldı.

1924 senesinde Ankara'da Saman Pazarı civarında Şengül Hamamı yanında bulunan, Sakarya Muharebesi sırasında 2 numaralı hastahane olarak kullanılan ve sonra da Türk Ocağı binası yapılan Konferans Salonunda Maliye Mektebi açıldı.

İlk müdürlüğüne de Maliye Vekaleti Zat İşleri Müdürü bulunan Cemal Gönülal ve idare işlerine bakmak üzere de Cafer Sayit Bey tayin edildiler.

Maliye Meslek Mektebinde, maliye memurlarından talebe alınarak kurs müddeti 9 ay olmak üzere tedrisata başlanıldı.

İlk mezun talebeler kur'a usulü ile memleketin muhtelif vilayet ve kasabalarına gönderildiler. 16/Eylül/1925 tarihli ve 2473 sayılı İcra Vekilleri Kararı ile mektebin unvanı Maliye Tatbikat Mektebi Alisi oldu.

Sonradan Maarif Vekaletine bu mektebin müfredat programı tetkik ettirildi. Fakat mektep bir kurs mahiyetinde olduğu anlaşıldığından derecesinin tayini bahis mevzu olamayacağı Maarif Vekaletinin 22/Eylül/1926 tarihli ve 2320/956 sayısı ile bildirildi.

Bu tarihten itibaren mektep, Maliye Meslek Mektebi olarak devam etti. Maliye Meslek Mektebi Türk Ocağı Salonunda derslerine devam ederken, eski Dahiliye Vekaletinin arkasında yeniden yapılan bir küçük binaya naklonuldu.

Burada bir müddet, tedrisattân sonra mektep Başvekalet binası yanında bulunan ve milli mücadele yıllarında postahane olan binaya nakil edildi.

Bir müddet sonra bu bina da Hukuk Fakültesi yatakhanesi olarak kullanılınca mektep, Hariciye Vekaleti yanında yeniden yapılan Hukuk Fakültesine nakledildi.

Burada tedrisata öğleden sonra 4'den 6'ya kadar devam edildi. Bu binadan sonra da Defterdarlık binasının bir kısmına naklonuldu. Evkaf apartmanının bir kısmı da yatakhane ittihaz olundu.

Mektep bu binada iken iki kısma ayrıldı. A kursu maliye memurlarından alınan talebelerden teşekkül ediyor, tedrisatı iki sene devam ediyordu.

B kısmı ise orta mektep talebelerinden imtihanla alınan talebelerden teşekkül ediyordu. Bu kısım üç senelik idi. 1943 tarihinde Maarif Vekaletinin 748 numaralı emri ile Maliye Meslek Mektebi Maliye Okulu adı ile lise derecesine muadil olarak kabul edildi. 1944 senesinde Maliye Vekili Nurullah Esat Sümer zamanında Çankırı Kapı civarında yeniden modern bir şekilde yapılan yeni binaya nakil ederek tedrisata devam edildi.

Ankara'da 1924 senesinden beri Maliye Meslek Mektebine Cemal Gönülal, Macit (?), Yusuf Kemal, Şefik Güran, Cemal Yorulmaz, Tevfik Koral; 1945 yılında da Turgut Tarhan müdür olarak hizmette bulunmuşlardır.

Maliye Okulu

 


İzmir Maliye Meslek Lisesi1977 Yılında İzmir Karşıyaka da kurulmuştur. İlk mezunlarını 1979-1980 yılında veren İzmir Okulumuz 1984 yılında İzmir Üçkuyular semtindeki kendi binasına taşınarak Bakanlığımızca eğitime son verilen 2003 yılına kadar 1600 kişi dolayında mezun vermiştir.

Sonrasında okul binamız kurs binası olarak hizmete devam etmiştir. Okulumuzun ilk müdürü Fehmi SALIK'tır. Fehmi Bey'in müdürlüğü 1-2 yıl sürer. Sonrasında Ahmet ERGENÇ 1996 yılına kadar Okul Müdürü olarak göreve devam eder. 1996 yılında okulun kapandığı 2003 yılı Temmuzuna kadar da Müdür Vekili olarak M.Fahri ARTAN görev yapar.

İstanbul Maliye Meslek Lisesi, 27 Kasım 1978 tarihinde İstanbul Defterdarlığının ikinci katında öğrenime başlar. İzmir ve İstanbul Maliye Okulllarının tarihi ve yöneticileri hakkındaki bilgiler için Öğretmenimiz Sayın M. Fahri ARTAN'a teşekkür ederiz.9 Mart 1979 tarihinde Halkalı Ziraat Meslek Lisesinin bir bölümünde eğitime devam ettikten sonra 5 Kasım 1979 günü Çapa'daki kiralık binasına taşınır ve Bakanlığımızca kapatıldığı tarih olan 31.12.1989 tarihine kadar burada eğitime devam eder.

İstanbul Maliye Meslek Lisesinin ilk müdürü 7.11.1978-22.1.1981 tarihleri arasında Zeynel EROĞLU'dur. Sonra sırasıyla 22.1.1981-13.5.1981 tarihlerinde Md.Vekili olarak (Merhum) Vedat KURTSATAN, 13.5.1981-13.7.1981 tarihlerinde Müdür vekili olarak İsmail GÜÇLÜER, 13.7.1981-15.12.1981 tarihlerinde Md Vekili olarak Harun ÜNAL, 15.12.1981-1.4.1982 tarihine kadar Md.Vekili (?), 1.4.1982-4.10.1983 tarihlerinde müdür olarak M.Emin KAVASOĞLU, 4.10.1983-1.7.1987 tarihleri arasında müdür olarak Hüseyin CANBAĞ, 1.7.1987-31.12.1989 tarihlerinde Md.Vekili olarak M.Fahri ARTAN görev yapmışlardır.

İstanbul Maliye Meslek Lisesi ilk mezununu 1980 --1981 yılında, son mezununu 1987-1988 eğitim öğretim döneminde olmak üzere toplam 8 dönemde 498 mezun vermiştir.

Maliye Okulu


Okulumuzda (Ankara) Adil Cömert, Şemsettin Ataman, Fevzi Kırbıyık, Seher Amiklioğlu ve Ataman Aydınlı; (İstanbul) Kurucu Müdür Zeynel Eroğlu, (merhum) Vedat Kurtsatan, İsmail Güçlüer, Emin Kavasoğlu ve Hüseyin Canbağ; (İzmir) Fehmi SALIK, Ahmet ERGENÇ ve M. Fahri ARTAN okul müdürü olarak görev yapmışlardır.
Ankara Maliye Meslek Lisesi, Eylül 1997'de kapanmış ve öğrenciler İzmir Maliye Meslek Lisesine nakledilmiştir. 1977 yılında İzmir Maliye Meslek Lisesi, 1978 yılında İstanbul Maliye Meslek Lisesi kurulmuş; ancak İstanbul Maliye Meslek Lisesi 1989 yılında, İzmir Maliye Meslek Lisesi ise 2003 yılında kapatılmıştır.
İstanbul Maliye Okulunda müdürlük görevini yürütenler konusundaki ek bilgiyi e-posta ile ileten Sayın Ahmet AK'a teşekkür ederiz.


Maliye Okulu


Enver Behnan Şapolyo kimdir?

Maliye Okulları için 3 ciltlik Türkiye Tarihi ders kitabının yazarı Enver Behnan Şapolyo, 1900 tarihinde İstanbul'un Koca Mustafa Paşa semtinde, Beyçayırı Sokağı'nda doğmuştur. Büyük babası Afyonkarahisar mutasarrıfı Salih Bey, babası eski Maarif Nezareti Meclisi Kebir ve Muayene azasından Fevzi Bey'dir. Fevzi Bey 1908 tarihinde İstanbulda "Protesto" adında bir gazete neşretmiştir. Enver Behnan Şapolyo, Maliye Okulları için 3 ciltlik Türkiye Tarihi ders kitabının yazarıdır. Aynı zamanda El Adil adlı Arapça bir gazetede de başmuhabirlik yapmıştır. Birçok da eserleri vardır. Bunlardan Teşkilat-ı Avalim, Sarf-ı Arabi adlı eserleri basılmıştır. Tarihi Hürriyet, Hikmet-i Hukukun Tarihi, Miyar-ı Hukuk ve Cebri Ala adlı eserleri vardır. Birçok da mecmualara yazılar yazmıştır.

Fevzi Bey büyük Türk alimi Hoca Tahsin Efendi'nin İlm-i Ruh, Esrar-ı Abu Hava, Tarihi Tekvin, Esas-ı İlmi Heyet, adlı eserlerini önsözler ilavesiyle tab ettirmiştir.

Şapolyo, ilk ve orta tahsilini İstanbul Lisesi'nde yaptıktan sonra okul tarafından [1917]] tarihinde Almanya'ya tahsile gönderilmiştir. Mütareke dolayısı ile Almanya'dan döndükten sonra öğretmen okuluna gitmiştir. Milli Mücadele'nin başlamasıyla Anadolu'ya geçerek Kağnı Kolları Komutanı olarak cepheye cephane taşıma görevini yapmıştır. Kanlı Bayrak Kuvay-ı Milliye Müfrezesinde çalışmıştır. Öğretmen okulundan mezun olduktan sonra Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesine iki yıl devamdan sonra İstanbul Üniversitesi Tarih Fakültesi'nde okumuş ve tarih öğretmeni olmuştur.

İki yıl da felsefe derslerine devam etmiş, Ziya Gökalp'in Ameli İçtimayiat derslerine devam ederek Sosyolojiye çalışmıştır. Sırası ile Ankara Sultanisi, Konya Lisesi, İstanbul Erkek Lisesi, Vefa Lisesi, Kuleli Askeri Lisesi, Maltepe Askeri Lisesi, Maarif Koleji, Türk Kuşu, Gazi Lisesi, Harp Okulu, Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okulu'nda İnkilap Tarihi ve Ahlak Tarihi öğretmenliğinden sonra, Türkiye'nin Turistik Özelliği ve Anıtlar Tarihi derslerini okutmuştur. Aynı zamanda Radyo Eğitim Müşaviridir.

Enver Behnan Şapolyo bir yandan hocalığa devam ederken diğer yandan da gazeticilik mesleğine girmiştir. {{1922]] yılında Ankara'da neşrolunan Öğüt Gazetesi ile Yenigün Gazetelerinde muhabirlik, sonrada muharrirlik etmeye başlamıştır. Hakimiyet-i Milliye, Ulus Konya Babalık gazetelerinde çalıştıktan sonra Hüseyin Cahit Bey'in çıkarmakta olduğu Tanin gazetesinin Ankara muhabirliğini yapmıştır.

1924 tarihinde İstanbul'a gelerek Son Telgraf, Cumhuriyet, Yeni Türkiye, Vakit, Akşam, Gece Postası, İkdam - Son Telgraf, Yeni Sabah gazetelerinde muharirlik ve musahhihlik yapmıştır. 1955 yılında Zafer Gazetesi'nde çalışarak bu gazetede Tarihi makaleleriyle, Atatürk'ün Hayatı, Milli Mücadelenin iç alemi adlı tefrikaları neşredilmiştir. Aynı zamanda Ankara'da neşrolunan İnkilap, Ulus, Haber, Son Baskı Gazetelerinde de makale ve tefrikaları çıkmıştır.

İstanbul'da neşrolunan Yeni Gazete, Yedigün, Büyük Gazete, Resimli Perşembe, Resimliay, Resimli Mecmua, Türk Yurdu, Kadın Yolu Mecmuası, Türk Yurdu, Köy Postası, Çocuk Ve Yuva, Gençay, Hafta, Çocuk Haftası, iller ve Belediyeler Dergisi, Önasya, Ülkemiz, Türk Kültürü, Halk Evleri Mecmuası, Ankara Belediyesi'nin neşretmekte olduğu Ankara adlı mecmualarda tarihî makaleleri ve tarihî romanları neşredilmiştir. Gazetecilite uzun seneler hizmetinden dolayı Basın Şeref kartı verilmiştir.

İnkilap tarihi ile ilgili yazmış olduğu eserleri ile Türkiye ve dış memleketlerde tanınmıştır. Amerikalı birçok tarihciler Şapolyo'nun tarihi eserlerinden faydalanmışlar ve eserlerini bibliyograflarına almışlardır. Bunlardan Profesör Uriel Heyd in yazmış olduğu Foundations of Turkish Nationalism London - co - Luzac - 1950( Türk Milliyetciliğinin esasları) adlı eserden başka yine Amerika da İngilizce olarak çıkan Kemal Karpat ın Turkey's Politic 1959 Princeton University Press( Türkiye'nin Dahili Siyasetine Dair) kitabında Şapolyo'nun eserlerinden faydalanılmıştır. Aynı zamanda Amerikalı Miss Elaine D. Smith'in yazmış olduğu İngilizce Turkey: Origins of the Kemalist Movement and the Govenrment of the National Assembly Washington - 1959 yani ( Kemalizm esasları ve Büyük Millet Meclisi Hükümeti) adlı eserde, Şapolyo'dan faydalanmıştır.

10 Ağustos 1960 yılında Moskova'da toplanan 25. Enternasyonal Müsteşrikler Kongresine Moskova İlim Akademisi tarafından delege seçilerek davet edilmiştir. Enver Behnan Şapolyo'nun Gülbahar Sultan adlı edebi bir eseride Sırpça ve Hırvatça'ya tercüme edilmiştir.

 

Şapolyo'nun Basılmış Olan Önemli Eserleri

1-- Filozof Gökalp - 1933

2-- Tarih Bakaloryası 1. cilt. ilk ve Orta Çağlar Tarihi - 1934

3-- İkinci cilt Yeniçağ Osmanlı ve cumhuriyet Devirleri - 1935

4-- Türk Soyadları - 1935

5-- Kurtuluş Edebiyatı Tarihi - 1938

6-- Onuncu Yıl - 1938

7-- Ziya Gökalp ittihat ve Terakki ve Meşrutiyet Tarihi - 1943

8-- Kemal Atatürk ve Milli Mücadele Tarihi - 1944

9-- Mustafa Reşit Paşa ve Tanzimat devri Tarihi - 1945

10- Tarihçi Eşref Albatı - 1945

11- Velet Çelebi İzbudak - 1946

12- Karagöz'ün Tarihi - 1946

13- Osmanlı - İnkilap ve Avrupa Tarihi Özü - 1946

14- Karagözün Tekniği - 1947

15- Ziya Gökalp ve Fırka Nedir? - 1947

16- Türkiye Tarihi 3 Cilt (Maliye okulları için) - 1947

17- Müzeler Tarihi - 1948

18- Türk İnkilabı Tarihi - 1948

19- Türkiye Cumhuriyeti Tarihi(Liseler için - 8 defa basılmıştır) - 1949

20- Türk Efsaneleri - 1949

21- Gazi Musa Paşa ve Silistre Müdafası - 1950

22- Hz. Ali - 1950

23- Dünya efsaneleri - 1954

24- Atatürk'ün Hayatı - 1955

25- İlk Çağ Tarihi - 1958

26- Kuvay-ı Milliye Tarihi - 1958

27- İlaveli - Kemal Atatürk ve Milli Mücadele Tarihi - 1958

28- Halk ninnileri - 1958

29- Gazi Osman Paşa ve Plevne Müdafası - 1958

30- Ahlak Tarihi - 1960

31- Türk Büyükleri 1960

32- Türkiye Tarihi - 1960

33- Osmanlı Sultanları Tarihi - 1960

34- İnkilap Tarihi - 1960

35- Mezhepler ve Tarikatlar Tarihi - 1964

36- Türk Menkıbeleri - 1964

37- Selçuk Han - 1966

38- Tuğrul Han - 1966

39- Melik Şah - 1966

40- Alparslan - 1966

41- Kılıç Arslan - 1966

42- Birinci Alaettin - 1966

43- Selçuk Medeniyeti - 1966

44- Kırşehir Büyükleri - 1967

45- Mustafa Kemal ve Milli Mücadelenin iç Alemi - 1967

46- İstiklal Edebiyatı Tarihi - 1968

47- Peygamberler Tarihi - 1968

48- Osmanlı İmparatorluğu Tarihi - 1968

49- Türk Gazeticiler Tarihi

50- Ahiler Tarihi

51- Türkiye Anıtlar Tarihi

Şapolyo'nun bu eserlerle beraber edebi romanları ve çocuk edebiyatı neşriyatından olmak üzere 45 eseri daha vardır. Basılmamış olanlarla eserlerinin tutarı 110 cilttir.

Romanlarından: Ayşim, Alp Arslan, Yayla Gülü, Yıldırım, Dede Korkut Masalları, Kılıç Arslan, Şair Nedimin Aşkı, Barbaros, Turgut Reis, Fatih İstanbul Kapılarında, Türk Masalları, Atilla, Türk Akıncıları, Ali Baba, Estergon Kalesi vardır.